IŞİD bu gücü və cürəti haradan alır?
IŞİD (İraq Şam İslam Dövləti, yeni adıyla İD, yəni yalnız İslam Dövləti) Suriyada Baas rejimiylə (səbəbindən ona köməyə gedən İran dövlətinin və Livan Hizbullahı'nın göndərdiyi döyüşçülərlə), Kürdlərlə (PYD / YPG), başda Əl-Qaidə əlaqəli Nusra Cəbhəsi olmaq üzrə digər qruplarla zidd düşür. İraqda Bağdad rejiminin (şiə ərəblərin) əlindən Mosulu aldıqdan sonra paytaxta doğru yönəldiyi deyildi amma son günlərdə hədəfinə Kürdləri almış vəziyyətdədir. Düzdür istər şiə ərəbləri, istərsə Kürdlərlə döyüşərkən arada qalan dini azlıqlara, yəni Xristianlara və Ezidilere də zülm edirlər. IŞİD bütün bunlara əlavə olaraq Livanda da yeni bir cəbhə açmaq üzrədir ...
Davudoğlunun sözləri
Ortada iç-içə keçmiş iki sual var: IŞİD bu gücü və cürəti haradan alır? Əvvəl güc mövzusunu ələ alaq. Bu sual Türkiyənin Xarici İşlər Naziri Əhməd Davutoğluna soruşulduğunda belə bir cavab vermişdi: "IŞİD hirslə bəslənir. İki şey deyildi birincisi xarici döyüşçülər. Bir də silahlar çöldən gəlir. IŞİD'in quruluşlanmasında mərkəzi hökumətdən qopmuş kəslərdən gəlir. Orada bir hirs yığılması olmuşsa bu bir çəkiliş sahəsi meydana gətirir. İkincisi də silah hadisəsi. Ya Suriya rejimindən alır, ya da İraq ordusunun buraxdığı silahları aldılar. Hirsdən bir araya gəlmiş bir insan birliyi var, digər tərəfdə tərk edilmiş silahlar var. "
Bütün bölgənin tarazlıqlarını qısa bir müddət içərisində topdan dəyişdirən bir fenomeni hirsli Suriyalı və İraqlıların (ki bunların əksəriyyəti Sünni Ərəb, amma Davudoğlu türkmənlərin də olduğunu söyləyir) rejimlərin tərk etdiyi silahları ələ keçərmələri izah etməyə qalxdığımızda heç bir yerə varamayız. Məsələn Davudoğlunun önəmsizləşdirməyə çalışdığı "xarici döyüşçülər" hadisəsinin xüsusilə Suriyada nə qədər həyati olduğunu 24 saat ictimai mediada dolaştığınızda görə bilirsiniz. IŞİD və bənzəri strukturlara çöldən ciddi mənada silah gəldiyi mövzusunda çox ciddi iddialar var ki Türkiyənin adı bu məzmunda, ən azından tranzit ölkə olaraq tez-tez keçir.
Cürət qaynaqları
IŞİD'in bu cürəti haradan tapdığı sualına baş yorduğumuzda hadisənin daha da aydın olacağı düşüncəsindəyəm. Təbii ilk olaraq İraq və Suriyanı idarə edənlərin IŞİD və bənzəri təşkilatlar üçün son dərəcə əlverişli bir zəmin yaratmış olduqlarının altına xətt çəkmək lazımdır. İkinci olaraq Orta şərqdə bir müddətdir yaşanan məzhəb oxlu güc döyüşündə, İraq və Suriyadakı İranın nüfuzunun təsirini qırmaq istəyən, Səudiyyə Ərəbistanı, Qatar kimi Körfəz ölkələrinin meydana gətirdiyi "Sünni Blok" un, bir sıra fiyaskonun ardından (Azad Suriya Ordusu vardı bir ara, doğurdan nə oldu ona, hələ var mı?) radikal İslamçı strukturlardan mədət ummalarına diqqət çəkməliyik. Bu blokla yaxşı əlaqələr içində olan regional və qlobal güclər də bu dəhşətli səhvin qarşısını almaq üçün səy göstərmədikləri üçün məsuliyyəti paylaşmaqdadırlar.
Bir başqa xüsus, IŞİD'in, özünə dünyanın dörd bir tərəfindən könüllü tapmağa imkan təmin edəcək bir ideoloji perspektifinin olmasıdır. Bu məzmunda "İslam dövləti" və hətta "xilafət" elanının ardından IŞİD'in hücumlarını davam edir olması, bunlarla zarafat edənlər üçün yaxşı bir dərs olsa lazımdır.
Kürdlərlə qarşı-qarşıya
Açıqcası IŞİD'in bu qədər sürətli bir şəkildə Suriyadan sonra İraqda da kürdlərə qarşı cəbhə açmasını gözləmirdim. Görünür İraq Kürdüstan Regional Rəhbərliyi (IKBY) də mənimkinə bənzər səhv bir analiz etmişdir. Halbuki PKK / KCK Mosulun düşməsinin dərhal ardından bu son günlərdə yaşananları görmüş və IKBY'yə ortaq bir koordinasiya və komandirlik qurulmasını təklif etmişdi. IŞİD'in son hücumlarını edərkən, kürd qrupları arasındakı ixtilaf və rəqabətdən geniş ölçüdə istifadə etmiş olduğu aydın olur.
IŞİD'in rəhbərlik qatındakı strateji ağılın xeyli güclü olduğu aydın olur. Lakin laqeyd etdikləri çox əhəmiyyətli bir xüsus var: İstər İraq, istər Türkiyə, istərsə də Suriya Kürdləri də strateji mövzularda heç də boş deyil və illər boyunca yaşadıqları bunca zərər nəticəsində əldə etdikləri qazanımları IŞİD və bənzəri strukturlara tərk etməyə heç mi heç niyyətləri yoxdur.
Hər şey bir yana öz torpaqlarını işğalçı bir gücə qarşı müdafiə edirlər ki, bu cür döyüşlərin qalibi sonunda həmişə eyni olmuşdur.
Mənbə:www.gazetevatan.com
0 yorum :
Yorum Gönder